INTERNAL FAMILY SYSTEMS: DE WEG NAAR INNERLIJKE HEELHEID
Internal Family Systems (IFS) is een therapeutisch model dat de menselijke psyche benadert als een netwerk van innerlijke delen, elk met unieke overtuigingen, gevoelens en gedragingen. Het model helpt bij het begrijpen van deze delen en het herstellen van de balans, waarbij de 8 C's essentiële kwaliteiten zijn die toegang bieden tot het 'Zelf' en het helingsproces ondersteunen.
In dit artikel ontdek je de 8 C's van het Zelf als kompas voor persoonlijke ontwikkeling, en hoe deze kwaliteiten zich verhouden tot het innerlijke kind, waardoor ze bijdragen aan het herstel van balans, authenticiteit en innerlijke rust.
Internal Family systems (IFS)
Internal Family Systems (IFS), ontwikkeld door Richard Schwartz, biedt een vernieuwende manier om de menselijke psyche te begrijpen. In plaats van de geest te zien als één samenhangend geheel, beschouwt IFS de innerlijke wereld als een complex systeem van verschillende "delen" of subpersoonlijkheden.
Deze delen zijn onder te verdelen in drie hoofdcategorieën: Exiles (de gekwetste, kwetsbare delen die trauma dragen), Managers (de proactieve delen die proberen het leven te controleren en pijn te voorkomen) en Firefighters (de reactieve, impulsieve delen die 'blussen' wanneer de pijn van de Ballingen te groot wordt, vaak met destructieve copingmechanismen)
De delen van de innerlijke wereld
Beschermende delen
Deze delen proberen de cliënt te beschermen tegen de intense pijn of het ongemak dat in de Exiles is opgeslagen. Ze vallen uiteen in twee subcategorieën:
- Managers: Dit zijn de proactieve beschermers. Ze proberen het leven te controleren, plannen vooruit en streven naar perfectie om te voorkomen dat de Exiles worden getriggerd. Ze omvatten bijvoorbeeld de perfectionist, de innerlijke criticus, de overpresteerder of de pleaser.
- Brandweerlieden (Firefighters): Dit zijn de reactieve beschermers. Ze komen impulsief in actie wanneer de pijn van de exiles al is geactiveerd en dreigt de cliënt te overspoelen. Ze reageren vaak met verdoving of afleiding, zoals verslavingen, eetbuien, zelfbeschadiging of het vluchten in overmatig werk of social media.
Verstoten delen (Exiles)
Dit zijn de delen van het Zelf die gewond zijn geraakt door vroegere trauma's of onverwerkte pijn. Deze delen bevatten vaak intense en ondragelijke emoties zoals diepe angst, schaamte, extreme verdriet of terreur. De Beschermende delen werken hard om deze exiles uit het dagelijkse bewustzijn te houden, zodat de cliënt die intense pijn niet hoeft te voelen.
Het doel van IFS is niet om deze delen te elimineren, maar om ze te ontlasten en te helen door ze te benaderen vanuit de energie van het Zelf.
De energie van het Zelf
Een centraal concept in IFS is het Zelf — de onbeschadigde kern van wie men werkelijk is. Het Zelf is de bron van wijsheid, compassie en heelheid, en vormt de basis van heling in het Internal Family Systems-model (IFS).
Wanneer men toegang krijgt tot het Zelf, kunnen de delen van de innerlijke wereld benaderd worden met liefde en begrip, wat ruimte biedt voor heling en persoonlijke groei. Het Zelf fungeert als de natuurlijke leider van de psyche zodra men er volledig mee in contact staat.
De kwaliteiten van het Zelf
In IFS wordt het Zelf gekarakteriseerd door een reeks kwaliteiten die de cliënt in staat stellen om met de innerlijke delen om te gaan op een manier die heling en balans bevordert.
Deze kwaliteiten worden vaak aangeduid als de 5 P's en de 8 C's en vormen de basis van wat we in IFS de Zelf-energie noemen: een staat van innerlijke kracht die de cliënt helpt om de innerlijke delen te benaderen met liefde, geduld en begrip.
De 5 P's van het Zelf omvatten:
Presence (Aanwezigheid): Het vermogen om volledig aanwezig te zijn in het moment, zonder afgeleid te worden door externe invloeden.
Patience (Geduld): Geduld voor onszelf en onze delen, en het vermogen om te wachten op de juiste tijd voor heling en verandering.
Perspective (Perspectief): Het vermogen om objectief naar onze emoties en ervaringen te kijken, zonder ze te laten bepalen hoe we ons voelen of handelen.
Persistence (Volharding): Het doorzettingsvermogen om te blijven werken aan heling, ook wanneer het moeilijk wordt.
Playfulness (Speelsheid): Het vermogen om met lichtheid en plezier te reageren op het leven, zelfs in moeilijke tijden.
De 5 P's bieden een andere invalshoek op de kwaliteiten van het Zelf, die complementair zijn aan de 8 C's. Ze benadrukken het belang van aanwezigheid, geduld en doorzettingsvermogen, wat de cliënt helpt om in contact te blijven met de essentie van wie hij werkelijk is. Deze 5 P's zijn ook terug te vinden in onze Toolkit Innerlijk Kind Heling.
In het volgende stuk gaan we dieper in op de 8 C's van het Zelf — de meest cruciale, actieve ingrediënten die het helingsproces direct mogelijk maken.
Het kompas van het Zelf
De 8 C's zijn geen vaardigheden die aangeleerd worden; het zijn de aangeboren kwaliteiten van de psyche. Ze komen van nature naar voren zodra de beschermende delen zich veilig genoeg voelen om een stap terug te doen.
Calmness (kalmte)
Innerlijke rust ervaren ongeacht omstandigheden, met het vermogen kalm te reageren op uitlokkende prikkels.
Wanneer de cliënt contact maakt met het Zelf, wordt direct innerlijke rust ervaren, ongeacht de chaos. Deze rust stelt de cliënt in staat om met kalmte naar interne conflicten te kijken, zonder overweldigd te raken door angst of negatieve emoties van de delen. Kalmte is de basisvoorwaarde voor helder denken en het met bewustzijn reageren op situaties. Het helpt de cliënt om de delen te observeren in plaats van erdoor overgenomen te worden.
Curiosity (nieuwsgierigheid)
Een sterke wens om iets nieuws te weten te komen of te leren over een onderwerp, situatie of persoon.
Nieuwsgierigheid stelt de cliënt in staat om de verschillende delen van zichzelf te onderzoeken zonder oordeel. In plaats van delen te veroordelen (zoals een innerlijke criticus), moedigt nieuwsgierigheid de cliënt aan om met openheid en interesse te kijken naar wat de functie is van het deel. Het is de motor van de IFS-proces: het bevrijdt het deel van zijn extreme rol door een actieve, accepterende dialoog te starten. Nieuwsgierigheid helpt de cliënt de emoties en gedachten van het deel te begrijpen zonder deze te verwerpen.
Compassie (medeleven)
Een openhartige aanwezigheid met waardering voor anderen en zichzelf, zonder oordeel.
Compassie is de zachte, liefdevolle energie die de cliënt kan voelen voor zichzelf en voor de interne delen. Het is de erkenning dat elk deel, ondanks zijn conflicten en destructieve patronen, waardig is van liefde en begrip. Compassie is de ultieme helende factor in IFS: het helpt de cliënt om de delen, zelfs de meest kritische of extreme, te omarmen in plaats van ertegen te vechten. Deze acceptatie biedt de veilige basis die nodig is voor de delen om hun beschermende rol los te laten.
Clarity (duidelijkheid)
Het vermogen om situaties nauwkeurig waar te nemen, zonder vervorming door extreme overtuigingen of emoties.
Wanneer de cliënt verbonden is met het Zelf, ontstaat helderheid van inzicht. Dit betekent niet alleen dat de cliënt de structuur en de dynamiek van de delen begrijpt, maar ook dat hij of zij in staat is om duidelijke en weloverwogen keuzes te maken. Helderheid fungeert als een innerlijke gps, die de cliënt helpt om zichzelf niet te verliezen in verwarring of onzekerheid. Het is het onderscheidingsvermogen om te zien wie het Zelf is, en wie het deel is.
Courage (moed)
Kracht manifesteren ondanks bedreiging, uitdaging of gevaar, met de bereidheid tot actie richting een doel, ook al is dit beangstigend.
Het vergt moed om de innerlijke delen te confronteren, vooral de delen die diepe pijn, angst of trauma vertegenwoordigen. Moed stelt de cliënt in staat om de angsten van de beschermers onder ogen te zien en actie te ondernemen om zichzelf te helen. Het is de kracht om door te gaan met het helingsproces, zelfs wanneer de cliënt geconfronteerd wordt met intense, oncomfortabele emoties of moeilijke inzichten. Moed is de bereidheid om in de relatie met de delen te blijven, zelfs als het spannend wordt.
Confidence (vertrouwen)
Het vermogen om volledig aanwezig te blijven in een situatie en deze effectief aan te kunnen.
Zelfvertrouwen is het fundamentele geloof van de cliënt in het eigen kunnen en in de innerlijke wijsheid van het Zelf. Het helpt de cliënt om in zichzelf te geloven, zelfs wanneer hij geconfronteerd wordt met tegenspoed of kritiek van de delen (zoals de innerlijke criticus). Dit vertrouwen is essentieel voor het stellen van gezonde grenzen, het nemen van initiatieven en het leven vanuit een plek van authenticiteit. Het is het vaste weten dat het Zelf de bevoegdheid en de vaardigheid heeft om de interne familie te leiden.
Connectedness (verbondenheid)
Het gevoel een waardevol onderdeel te zijn van een groter geheel, zoals een partnerschap, team, familie of de mensheid.
Verbondenheid betekent zowel innerlijk contact met het Zelf en de delen als externe verbinding met de omgeving, de medemens of een spirituele bron. Het erkennen van de waarde van relaties en het gevoel van gemeenschap versterkt het gevoel van wederzijdse steun en maakt heling mogelijk in een context van samenhang en liefde. Verbondenheid leert de cliënt dat hij niet alleen is met de interne strijd. Dit gevoel is de ultieme tegenpool van de angst en afgescheidenheid die door de gekwetste Ballingen wordt ervaren.
Creativity (creativiteit)
Creativiteit stimuleren door verbeeldingskracht en moeiteloos de "flow"-staat bereiken.
Creativiteit is de energie die de cliënt in staat stelt om buiten de gebaande paden te denken en flexibel te blijven. Het stimuleert de cliënt om nieuwe manieren van denken, voelen en handelen te ontdekken. In IFS is dit cruciaal: de beschermende delen (Managers en Firefighters) zitten vast in oude, rigide scripts. Creativiteit van het Zelf helpt om deze delen nieuwe, gezonde en minder extreme rollen aan te bieden, waardoor de transformatie van het interne systeem mogelijk wordt.
De 8 C's vormen samen het kompas en de motor van het IFS-proces. Ze zijn de noodzakelijke voorwaarde om de complexe, emotionele lading van de innerlijke delen te benaderen zonder overweldigd te raken of de delen te bekritiseren.
Praktische toepassing: in verbinding met het Innerlijke Kind
Deze oefening helpt jouw cliënt om contact te maken met hun innerlijke kind, en biedt tegelijkertijd een kans om de 8 C's van het Zelf toe te passen in het helingsproces. Als coach begeleid je de cliënt in het verkennen van hun innerlijke wereld, waarbij de focus ligt op het erkennen van oude pijn en het versterken van de relatie tussen hun Zelf en hun innerlijke kind.
Eerste contact met het Innerlijke Kind
Vraag de cliënt om zich comfortabel te maken, de ogen te sluiten en een moment van ontspanning te nemen. Leid ze vervolgens door onderstaande visualisatie.
Stel je voor dat je jouw innerlijke kind ontmoet. Hoe ziet het eruit? Welke leeftijd heeft het ongeveer? Als je nu met open aandacht naar dit kind luistert, wat wil je innerlijke kind je vertellen? Welke behoeften, emoties (zoals vreugde, verdriet, angst, boosheid) of verlangens drukt het uit?
Beoordeel de 8 C's in relatie tot het Innerlijke Kind
Vraag de cliënt om de 8 C's van het Zelf te overwegen in de context van hun innerlijke kind. Deze vragen activeren het Zelf-leiderschap:
Compassie: Op welke manier heeft je innerlijke kind op dit moment jouw compassie en mededogen het meest nodig?
Nieuwsgierigheid: Naar welk aspect van je innerlijke kind of zijn/haar ervaring zou je met meer oprechte nieuwsgierigheid kunnen kijken?
Kalmte: Wat heeft je innerlijke kind van jou (je volwassen Zelf) nodig om zich kalmer en veiliger te voelen?
Vertrouwen: Hoe is het gesteld met het zelfvertrouwen van je innerlijke kind? Wat helpt hem/haar om zich zekerder en waardevol te voelen?
Moed: Welke moed heeft je innerlijke kind nodig om zichzelf te uiten, om angsten onder ogen te zien, of om nieuwe dingen te proberen?
Helderheid: Op welke manier heeft je innerlijke kind behoefte aan jouw helderheid (bijvoorbeeld in je communicatie naar hem/haar, het stellen van geruststellende grenzen, of het uitleggen van situaties)?
Creativiteit: Op welke manier wil of wilde je innerlijke kind zijn/haar creativiteit en speelsheid uiten? Krijgt die creativiteit voldoende ruimte?
Verbonden: Hoe voelt je innerlijke kind zich verbonden met jou (je volwassen Zelf)? Ervaart het een veilige en liefdevolle band?
Integratie en afronding
Begeleid de cliënt in een visualisatie waarin ze, vanuit hun volwassen Zelf, naar hun innerlijke kind gaan. Laat hen in de visualisatie reageren op de behoeften die het kind eerder heeft geuit, en het kind geruststelling, erkenning, veiligheid of liefde bieden.
Stel je voor dat je als je wijze, volwassen Zelf, vol kalmte en compassie, naar je innerlijke kind toegaat. Wat zou je tegen dit kind willen zeggen vanuit deze Zelf-energie? Wat heeft dit kind nu het meest van jou nodig? Kun je hem/haar dat geven in deze visualisatie (bijv. een knuffel, geruststellende woorden, erkenning, het gevoel van veiligheid)? Hoe reageert je innerlijke kind op jouw aanwezigheid en zorg? Blijf even bij dit beeld en voel de verbinding.
Rond de oefening af met cliënt uit te nodigen om de kerninzichten en de waarde van deze innerlijke ontmoeting te delen. Bespreek hoe ze de verbinding met hun innerlijke kind en de kwaliteiten van hun Zelf kunnen blijven voeden.
Bouw aan je expertise
De 8 C's van IFS bieden krachtige tools om de interne conflicten van je cliënt te begrijpen en te helen. Door deze aangeboren kwaliteiten te ontwikkelen, kan de cliënt dichter bij zijn ware Zelf komen en een leven leiden dat in lijn is met zijn diepste waarden en wensen. Dit proces van zelfontdekking, genezing en groei brengt de cliënt dichter bij innerlijke harmonie en heelheid.
Ontdek het volledige online leerplatform van Asaya, met meer dan 250 kant-en-klare modellen en oefeningen die je direct kunt inzetten in je praktijk. Van Innerlijk Kind heling en emotieregulatie tot persoonlijke en professionele groei, je vindt alles wat je nodig hebt om je cliënt te ondersteunen.