VAN VECHTEN NAAR VREDE: DE 3 DELEN VAN HET TRAUMA MODEL VAN RUPPERT
Trauma komt vaak niet alleen tot uiting in specifieke gebeurtenissen, maar ook in diepere splitsingen in de psyche, die de identiteit en het welzijn van een persoon langdurig beïnvloeden. Het traumamodel van Franz Ruppert biedt een diepgaande, ervaringsgerichte benadering die jou als coach helpt om de complexe impact van trauma op de identiteit van je cliënt te begrijpen.
In deze blog leer je hoe je de splitsing tussen het Gezonde, Trauma- en Overlevingsdeel kunt herkennen, en welke technieken je kunt gebruiken om de communicatie en integratie tussen deze drie delen te bevorderen.
De onzichtbare wond
Trauma leeft niet in het verleden — het leeft in het lichaam. Niet alle wonden laten zichtbare sporen na. Sommige nestelen zich diep in het zenuwstelsel, waar ze een subtiel maar voortdurend effect hebben op hoe we voelen, reageren en verbinden. Deze innerlijke breuk is wat Franz Ruppert de gespletenheid van de ziel noemt — een overlevingsreactie die begint in het lichaam, nog voordat het verstand kan begrijpen wat er gebeurt.
Wanneer een ervaring te overweldigend is, kan het zenuwstelsel die niet volledig verwerken. Om te overleven, sluit het systeem delen van de beleving af: gevoelens, impulsen of herinneringen worden weggeduwd om de schijn van veiligheid te bewaren. Het verstand gaat verder, maar het lichaam blijft trouw aan wat ooit niet kon worden gevoeld.
Deze afgesplitste delen tonen zich niet als herinneringen, maar als lichamelijke signalen: spanning in de buik, een brok in de keel, een beklemming op de borst, plotselinge verdoofdheid. Het lichaam spreekt — vaak al lang voordat we weten wat het probeert te zeggen.
En precies daar sluit het Trauma Model van Franz Ruppert op aan: het helpt ons begrijpen wat er innerlijk gebeurt wanneer voelen te pijnlijk is geworden.
In het Trauma Model van Ruppert wordt dit gezien als een vorm van overlevingsintelligentie: het lichaam kiest voor verdoving of afstand wanneer voelen gevaarlijk is. Deze beschermingsreactie redde ooit het leven, maar kan in het volwassen leven blijven voortbestaan, waardoor iemand zichzelf niet volledig kan ervaren of met anderen in verbinding kan zijn.
Zo ontstaat er een innerlijke afstand — tussen wat we weten en wat we voelen, tussen wat we verlangen en wat we durven toelaten. Heling vraagt daarom niet enkel om inzicht, maar om integratie: het weer samenbrengen van wat ooit werd afgesplitst. Door met compassie aanwezig te zijn bij wat het lichaam vertelt, kan de natuurlijke beweging naar heelheid zich herstellen.
Kernconcepten en methodiek
Het Trauma Model van Franz Ruppert biedt een diepgaand inzicht in hoe trauma de psyche beïnvloedt en hoe heling kan plaatsvinden. Een aantal kernconcepten vormen de basis van deze benadering:
Splitsing als overlevingsmechanisme
Splitsing is geen fout of afwijking; het is een natuurlijke reactie om te overleven wanneer vechten of vluchten niet mogelijk is. Het lichaam en de psyche creëren afgescheiden delen om intense pijn, angst of machteloosheid tijdelijk te kunnen dragen.
Vroegkinderlijk trauma
Ruppert legt de nadruk op trauma dat vroeg in het leven plaatsvindt, inclusief prenataal trauma. In deze periode is de ontwikkeling van het 'zelf' nog kwetsbaar. Traumatische ervaringen, zoals hechtingsproblemen of emotionele afwezigheid van de ouder, kunnen diepe sporen nalaten in de identiteit en beïnvloeden hoe iemand zich later in relaties en het leven verhoudt.
Identity-oriented Psychotrauma Therapy (IoPT)
IoPT is een ervaringsgerichte therapeutische benadering die cliënten helpt hun verschillende innerlijke delen te identificeren en te integreren. Het doel is het versterken van het gezonde deel, erkenning geven aan het getraumatiseerde deel en het overlevingsdeel ontlasten van zijn beschermende rol.
Opstelling van het verlangen (Interactieve Zelf Resonantie)
Een belangrijk instrument binnen IoPT is een aangepaste vorm van opstellingen, waarbij de cliënt een intentie of verlangen uitspreekt en representanten kiest voor de verschillende delen van zichzelf. Dit maakt onbewuste patronen tastbaar en voelbaar in een veilige omgeving, waardoor integratie en verbinding mogelijk worden.
De drie delen in het trauma model
De theorie van Ruppert stelt dat de psyche, geconfronteerd met een situatie van overweldigende hulpeloosheid (bijvoorbeeld vroegkinderlijke verwaarlozing, emotionele afwezigheid van de ouder, of een shock trauma), een onmiddellijke strategie van splitsing toepast. De kern van de identiteit splitst in drie delen: het traumadeel, het overlevingsdeel en het gezonde deel.
Het traumadeel – de gekwetste balling
Dit deel draagt de kern van de oorspronkelijke verwonding: de overweldigende gevoelens, beelden en fysieke sensaties die tijdens het trauma niet konden worden verwerkt. Wanneer de gebeurtenis te pijnlijk of te bedreigend is, bevriest dit deel als het ware in de tijd. De emoties — angst, machteloosheid, schaamte of wanhoop — blijven opgeslagen in het lichaam, afgesplitst van het bewuste, volwassen zelf.
Wanneer dit deel in het heden wordt geraakt, lijkt het alsof de oude realiteit zich herhaalt. Een opmerking, gezichtsuitdrukking of stilte kan plots dezelfde emoties oproepen als toen. De persoon voelt zich weer klein, alleen of onveilig, zonder direct te begrijpen waarom.
Het traumadeel reageert niet op het hier en nu, maar op het toen en daar. Het probeert te beschermen tegen opnieuw voelen wat ooit ondraaglijk was. Zo ontstaan patronen van bevriezing, terugtrekking of emotionele overstroming — allemaal pogingen om de oude pijn niet opnieuw te hoeven ervaren.
De innerlijke stem van het traumadeel klinkt vaak als:
Ik ben waardeloos.
Het is mijn schuld.
Ik ben in gevaar.
Het traumadeel bewaart dus niet alleen de herinnering aan wat er gebeurde, maar ook de betekenis die het kind eraan gaf. Pas wanneer dit deel erkenning en veiligheid ervaart, kan het opnieuw integreren in het geheel van de persoonlijkheid.
Het overlevingsdeel – de beschermer
Dit deel ontwikkelt zich om te kunnen blijven functioneren in een werkelijkheid die te pijnlijk was om volledig te voelen. Wanneer de oorspronkelijke ervaring te overweldigend is, neemt het overlevingsdeel de leiding over: het bedenkt strategieën om de pijn te vermijden, te controleren of te verdoven.
Het overlevingsdeel is dus geen vijand, maar een loyale beschermer. Het zorgt dat de persoon verder kan, dat het dagelijkse leven doorgaat — zelfs wanneer het innerlijk kind nog vastzit in de bevroren pijn van het trauma. Deze strategieën kunnen zich uiten als perfectionisme, pleasen, controle willen houden, overmatig zorgen voor anderen, overwerken of juist emotioneel afstand nemen.
Hoewel dit deel ooit levensreddend was, wordt het later vaak belemmerend. Het houdt de focus op veilig blijven in plaats van voluit leven. Daardoor blijft de natuurlijke levendigheid en kwetsbaarheid — die horen bij het gezonde deel — op de achtergrond.
Het overlevingsdeel probeert voortdurend te voorkomen dat het traumadeel opnieuw wordt geraakt. Het doet dit door gevoelens te onderdrukken, situaties te vermijden of alles te willen begrijpen en beheersen.
De innerlijke stem van het overlevingsdeel klinkt vaak als:
Ik moet sterk zijn.
Ik mag niet voelen.
Ik moet de controle houden.
In wezen draagt het overlevingsdeel een diepe wijsheid: het heeft ooit alles gedaan om te beschermen wat nog niet kon worden gedragen. Heling begint wanneer dit deel niet langer hoeft te vechten, maar erkend wordt voor zijn oorspronkelijke intentie — namelijk veiligheid creëren in een wereld die dat toen niet bood.
Het gezonde deel – de autonome kern
Dit deel vertegenwoordigt de oorspronkelijke, ongeschonden essentie van de cliënt — het stuk van de psyche dat nooit volledig is aangetast door trauma. Het is het vermogen tot verbinding, veerkracht, creativiteit en innerlijke wijsheid. Vanuit dit deel kan iemand voelen, denken en handelen in overeenstemming met zichzelf.
Het gezonde deel herinnert zich, diep vanbinnen, wie we waren vóór de verwonding. Het verlangt naar herstel, naar echt contact en naar het leven vanuit authenticiteit. In tegenstelling tot het overlevingsdeel dat veiligheid zoekt via controle, zoekt het gezonde deel veiligheid via aanwezigheid en verbinding.
Wanneer het gezonde deel meer ruimte krijgt, ontstaat er toegang tot keuzevrijheid: de cliënt reageert niet langer uitsluitend vanuit oude pijn of bescherming, maar kan bewust handelen vanuit kracht en helderheid. Het is dit deel dat de brug vormt tussen het traumadeel (de pijn) en het overlevingsdeel (de bescherming).
Kenmerken van dit deel zijn het vermogen om grenzen te voelen en aan te geven, eigen behoeften te erkennen en liefdevolle relaties aan te gaan zonder zichzelf te verliezen. Het gezonde deel is niet perfect of altijd kalm — het is menselijk aanwezig, geworteld in zelfbewustzijn.
De innerlijke stem van het gezonde deel klinkt vaak als:
Ik ben veilig.
Ik mag er zijn.
Ik kan dit aan.
Wanneer het gezonde deel wordt versterkt, kan het met mildheid naar de andere delen kijken. Zo ontstaat er innerlijke samenwerking in plaats van strijd — en kan de persoon van overleving naar echte innerlijke vrede groeien.
Van trauma naar integratie
Door deze drie delen te begrijpen en te herkennen in de praktijk, krijgen coaches en cliënten inzicht in hoe trauma zich in het lichaam en de psyche manifesteert. Het traumadeel bewaart de pijn, het overlevingsdeel beschermt tegen opnieuw voelen, en het gezonde deel biedt de bron van kracht en veerkracht.
Het Trauma Model van Franz Ruppert biedt niet alleen een heldere structuur om deze dynamiek te zien, maar ook een methodiek om integratie mogelijk te maken. In de praktijk betekent dit dat de cliënt zijn of haar innerlijke delen kan leren onderscheiden, erkennen en met elkaar in verbinding brengen — een noodzakelijke stap om van overleving naar innerlijke vrede te groeien. Vanuit dit perspectief vormen de kernconcepten en therapeutische methodiek van IoPT de blauwdruk voor het begeleiden van helingsprocessen op een veilige en transformerende manier.
Praktische toepassing: heling door innerlijke integratie
Deze oefening helpt de cliënt om de innerlijke delen te verkennen en de communicatie tussen het Gezonde Deel, het Traumadeel en het Overlevingsdeel te versterken. Het doel is erkenning en verbinding, zodat innerlijke samenwerking kan ontstaan en de cliënt van overleving naar innerlijke vrede kan groeien.
Innerlijke delen
Nodig de cliënt uit om een recente of terugkerende situatie te kiezen waarin hij of zij zich overweldigd, angstig of machteloos voelde. Dit vormt het aanknopingspunt voor de interne verkenning.
Begeleid de cliënt in het verkennen van elk van de drie delen in relatie tot de gekozen situatie. Vraag de cliënt dit deel te visualiseren door een symbool of voorwerp te kiezen dat deze kracht en autonomie vertegenwoordigt.
Het gezonde deel (de autonome kern)
Welk deel van de cliënt voelt zich sterk, veerkrachtig en authentiek in deze situatie?
Welke kwaliteiten heeft dit gezonde deel? (denk aan rust, overzicht, compassie, creativiteit, etc.)
Het traumadeel (de gekwetste balling)
Welk deel voelt de pijn, angst of machteloosheid van vroegere ervaringen?
Hoe oud voelt dit gekwetste deel (je innerlijke kind) ongeveer in relatie tot deze gevoelens?
Het overlevingsdeel (de beschermer)
Welk deel reageert met strategieën die de cliënt vroeger hielpen om moeilijke gevoelens te verdragen of zichzelf te beschermen?
Welke oorspronkelijk beschermende functie heeft dit overlevingsdeel?
De interactie tussen het gezonde deel en het gekwetste Innerlijke Kind
Dit is de kern van de heling. Nodig de cliënt uit om zich (fysiek of mentaal) op de plek van het voorwerp van hun gezonde deel te positioneren. Vanuit deze positie maakt de cliënt contact met het voorwerp dat hun gekwetste Innerlijke Kind representeert. Moedig een innerlijke of zacht uitgesproken dialoog aan, geleid door de vragen.
Wat wil jouw Gezonde deel nu, met wijsheid en compassie, tegen dit gekwetste Innerlijke Kind zeggen?
Welke erkenning wil je vanuit je Gezonde deel geven aan de pijn, de angst, het verdriet, of de andere gevoelens die dit kind ervaart (of ervoer)?
Welke diepere behoeften van het kind wil je nu valideren en erkennen?
Nodig de cliënt uit om stil te staan bij de interactie die net heeft plaatsgevonden in de opstelling. Bespreek wat ze hebben ervaren en welke inzichten ontstaan over de relaties tussen hun innerlijke delen.
Afronding en integratie
Nu er meer inzicht en een ervaring van innerlijke verbinding is, begeleid de cliënt bij het vertalen hiervan naar praktische stappen voor hun dagelijks leven.
Hoe kun je de kwaliteiten van je gezonde deel (zoals compassie, wijsheid, kalmte) vaker inzetten wanneer je merkt dat je gekwetste deel getriggerd wordt of je overlevingsdeel de neiging heeft de controle over te nemen?
Bouw aan je expertise
Het Traumamodel van Franz Ruppert biedt diepgaande inzichten in de oorzaak van trauma. Het begeleiden van je cliënt door de splitsing — van het overlevingsdeel naar het gezonde deel — vraagt echter om veilige, gestructureerde en specifieke methodieken om werkelijke heling te ondersteunen.
Ontdek het volledige online leerplatform van Asaya, met meer dan 250 kant-en-klare modellen en oefeningen die je direct kunt inzetten in je praktijk. Van Innerlijk Kind heling en emotieregulatie tot persoonlijke en professionele groei, je vindt alles wat je nodig hebt om je cliënt te ondersteunen.